کاربرد های نظامی سنجش از دور

 

نظامیان بیش از دیگران، از دیدن تصاویر ماهواره‌ای با توان تفکیک بالا به وجد می‌آیند. چرا که فرآیند کسب اطلاعات ارزشمند نظامی با روش‌های متعارف فرآیندی پیچیده، پرهزینه و اغلب خطرناک است و در ثانی پس از تحمل پیچیدگی،هزینه و خطر کسب چنین اطلاعاتی صحت و درستی آن‌ها را نمی‌توان چندان معتبردانست.

درحالی که کسب اطلاعات با استفاده از سنجش از دور ماهواره‌ای فرآیندی سریع، مطمئن و با قابلیت‌های پردازش رقومی و دیگرامکانات کار با اطلاعات رقومی همراه است. پیشینه استفاده از فناوری سنجشاز دور در کاربردهای نظامی، داستان طولانی و پر افت و خیزی دارد. که پیشینه آن به دوران جنگ جهانی اول و شتاب گرفتن آن به دوران جنگ سرد بازمیگردد. در ابتدا امکانات هوانوردی و عکس‌برداری و تجهیزات، تعبیر و تفسیر محدودی در اختیار داشت، و نخستین گام‌ها با مشکلات فراوانی دست به گریبان بود. اما پیشرفت صنایع هوانوردی و پس از آن فناوری فضانوردی و رواج وتوسعه رایانه و امکان ساخت دوربین های رقومی،CCD ‌ها، تجهیزات مخابراتی وتوسعه روش‌های پردازش تصویر و ساخت سنجنده‌های ویژه‌ای که فقط در محدوده باند موجی معینی عمل می‌کردند، سنجش از دور نظامی را شتاب تازه‌ای داد و آن را به عامل معتبر و با اهمیتی در شناسایی نظامی تبدیل کرد. هماورد سیاسی ـ نظامی جنگ سرد بین دو قدرت شوروی (سابق) و ایالات متحده، مهم‌ترینعامل رشد سنجش از دور نظامی در سه دهه پس از جنگ جهانی دوم بود. و به ساختو پرتاب ماهواره‌های تصویربرداری با توان تفکیک بالا با کاربردهای نظامیشتاب فوق العاده‌ای داد. نگرانی‌های اتمی و تلاش برای کشف توانمندی‌هایهسته‌ای در سراسر جهان، به ویژه در شوروی سابق و برخی کشورهای جهان سوم،کنجکاوی برای آگاهی از آرایش نیروهای دریایی و بخصوص ناوها و زیردریایی‌های هسته‌ای و دیده‌بانی، مناقشات منطقه‌ای نیز از عوامل تشدیدکننده رو آوردن به فناوری سنجش از دور بوده است. در این نوشتار ضمن اشارهبه فناوری سنجش از دور از دیدگاه امکانات ماهواره‌ای و سنجنده‌ها، به طورخلاصه به برخی کاربردهای مهم سنجش از دور نظامی می پردازیم. و به پاره‌ایاز روش‌های ضد جاسوسی ماهواره اشاره خواهیم کرد. بدیهی است گزارش حاضر را،می توان مقدمه ای بر « کاربردهای نظامی سنجش از دور » در نظر گرفت وپرداختن به تمام ابعاد موضوع حجم بسیار بیشتری را طلب می‌کند.

سنجش از دور نظامی

سنجش از دور نظامی ـ به طور کلی ـ با تفسیر عکس‌هایی آغاز شد، و پس از آنبا ساخت هواپیماهای دور پرواز و بلند پرواز با تجهیزات ویژه عکس‌برداری باتوان تفکیک بالا ادامه یافت. اما استفاده از هواپیما برای عکس‌برداری ازمناطق هدف، محدودیت‌ها و مشکلات فراوانی دارد. امکان عکس‌برداری منظم باهواپیما محدود است، امکان عکس‌برداری بی درنگ، یعنی دیدن منظره درست پس ازعکس‌برداری ممکن نیست. و از همه مهم‌تر، خطر سقوط و حمله به هواپیمایعکس‌برداری از سوی دشمن وجود دارد. افزون بر این موارد، امکان گسیل سریعهواپیماهای جاسوسی عکس‌برداری و دیدبانی منظم همه مناطق وجود ندارد. همینسنجش از دور نظامی از آن جا معلوم می‌شود که در اواخر دهه‌ی پنجاه میلادییعنی نزدیک به بیست سال پیش پس ار پرتاب نخستین ماهواره دورسنجی منابعزمینی موسوم به لندست1، نخستین ماهواره جاسوسی نظامی به فضا پرتاب شد.

همان طور که اشاره شد جنگ سرد میان شوروی سابق و ایالات متحده، هر دو طرفرا وادار کرد تا در زمینه فناوری سنجش از دور نظامی اقدامات جدی وگسترده‌ای انجام دهند. در این کشمکش، شوروی‌ها آغاز کننده رقابت جاسوسی ماهواره‌ای بودند، و موفق شدند تا در اکتبر سال 1957 نخستین ماهواره دورسنجی موسوم به اسپوتنیک1 را در مدار قرار دهند. که تمام جهانیان و ـ بهخصوص ـ دانشمندان و فرماندهان نظامی ایالات متحده را شگفت‌زده کرد. اما امریکایی‌ها نیز با شتاب و دوراندیشی فراوان و از هراس پیش افتادن نظامیان شوروی در رقابت‌های فضایی و نظامی ماهواره‌ای برنامه‌های فضایی وماهواره‌ای خود را ادامه دهند، و سرانجام این تلاش ها در 21 ژانویه سال1959به ثمر رسید.21ژانویه سال 1959، روز موعودی بود که برنامهشناسایی و جاسوسی فضایی ایالات متحد، عروج خود را از دفاتر اداری ومطالعاتی شرکت‌های مطالعاتی و شرکت «لاکهید» نیروی هوایی و سیا به سویفضای لایتناهی آغاز کرد. ماهواره «دیسکاور1» در این روز، در سکوی پرتابپایگاه هوایی «واندنبرگ» آمریکا، در انتظار پرتاب به فضای بی پایان و قرارگرفتن در مدار بود. هرچند پرتاب «دیسکاور1» چند روز به تاخیر افتاد، اماسرانجام پرتاب آن با موفقیت انجام شد.

از آن زمان تا به امروز، صدهاماهواره مختلف از این دست ساخته و توسط نیروهای شوروی سابق و ایالات متحدهدر مدار قرار گرفته است؛ که هدف اصلی آن، تهیه تصویر‌های ماهواره‌ای باتوان تفکیک بالا از مناطق مختلف زمین بود. در ابتدا توان تفکیک ماهواره‌هاچندان مطلوب نبود، و عمر ماهواره‌ها نیز کوتاه بود، و از همه مهم‌تر آن کهسیستم بازیافت تصویر و فیلم های مربوط با روش بازیافت تصویری بود، که ازماهواره رها می‌شد؛ اما امروز ، روش‌ها از اساس دگرگون شده است، و اصل اینفرآیند خیلی مهم رقومی است. توان تفکیک به معنای کوچک‌ترین بعد قابل تشخیصبر روی تصاویر ماهواره‌ای و ویژگی‌های مداری و گردشی ماهواره و نیز ویژگی‌های طیفی که دوربین یا سنجنده نصب شده در یک ماهواره در آن محدودهکار می کند، از جمله مهم‌ترین عوامل موثر در بکارگیری یک ماهواره یاسنجنده برای کاربردهای نظامی است.

به این ترتیب برای درک بهتر امکانات ماهواره‌های دورسنجی موجود در جهان، شناخت سکوها و سنجنده های موجود ضروریاست. لازم به ذکر است که در مورد ماهواره‌های نظامی و جاسوسی اطلاعات زیادی در دست نیست. و آن‌چه در این گزارش آمده است تنها دربر گیرنده تمامسکوها و سنجنده‌های موجود تا سال 2002 میلادی است، که بخشی از آن‌ها ازجمله ماهواره‌های با «توان تفکیک بالا» و «رادار» و پاره‌ای از اطلاعات دیگر می‌تواند کاربرد نظامی داشته باشد. امروز نظامیان در جهان غرب تعداد بی‌شماری ماهواره‌های نظامی عکس‌بردار و هواشناسی و شنود رادیویی دراختیار دارند، که اطلاعات آن‌ها بسیار محرمانه است. اطلاعات بیشتر در موردشناسایی و جاسوسی ماهواره‌ای و پیشینه تاریخی آن را، می‌توان در کتاب « چشمان مخفی امریکا در فضا و برنامه ماهواره‌های جاسوسی ایالات متحد آمریکا » ترجمه رضا حائز، انتشارات اطلاعات مطالعه کرد.

نقش اطلاعات ماهواره‌ای در طراحی عملیات نظامی

کاربرد اطلاعات ماهواره‌ای در طراحی عملیات نظامی، دارای ابعاد گوناگون است که هر یک دارای اهمیت ویژه‌ای است. اهمیت این اطلاعات ـ بسته به ارزش،جهت و گستردگی عملیات ـ متغیر است. قبل از انجام عملیات، فراهم کردن یکتصویر از میدان رزم مستلزم هدایت تمرکز یافته و همزمان برای تحلیلمنطقه‌ای عملیات است. از آن‌جا که ملاحظات عملیاتی زمین فرق می‌کند، شناختاین ملاحظات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زمین واقع در یک صحنه نبرددلتاها‌، جزایر و کوه‌ها با دامنه‌های پرشیب هر کدام دارای ویژگی‌ها وخصایص مهمی است. تشخیص این ویژگی‌ها، با بهره‌گیری از اطلاعات رقومی ماهواره‌ها بسیار قابل اعتمادتر از روش‌های دیگر است. به ویژه، دسترسی بهتصاویر سه بعدی مانند تصاویر سنجنده « مامِس »، تصویر کاملی از اینپدیده‌ها را ارائه کند و از این طریق طراحی عملیات را بسیار راحت‌تر ودقیق‌تر سازد. به این ترتیب می‌توان حتی کلیه ویژگی‌های یک میدان نبردمانند پستی و بلندی، پوشش گیاهی و زاویه تابش نور را بازسازی کرد و بهصورت مدل‌ها و تصاویر رایانه‌ای نمایش داد.

بنابراین، با استفاده ازاطلاعات ماهواره‌ای هم می‌توان صحت اطلاعات رسیده از عناصر مختلف راازریابی کرد و هم متقابلاً برای درک صحیح جزئیات در تصاویر ماهواره‌ایعناصر فوق را به کار گرفت. در یک مرحله پیشرفته‌تر، می‌توان با بررسیتصاویر ماهواره‌ای و تحلیل آن در باندهای مختلف تصویر و بررسی تصاویری کهدر زمان‌های مختلف قبل و بعد از عملیات دریافت شده است. تقدم نیازمندی‌هایاطلاعاتی و خبری مورد لزوم را در فرآیند تصمیم‌گیری تعیین کرد، و عناصراطلاعات را ـ به عنوان اساسی و مکمل اطلاعات فضایی ـ در زمینه‌های مختلف ـجمع‌آوری، تجزیه و تحلیل اطلاعات راهنمایی کرد. لذا، با بررسی مجموعه‌ایاز اطلاعات ماهواره‌ای و اطلاعات دریافتی از عناصر زمینی، می‌توان ضمنآگاه کردن مسئولان مربوط، فرماندهان را نیز از وضعیت و توانایی‌های دشمن ووضعیت جو و زمین با خبر کرد؛

همچنین افسر اطلاعات را، در زمینه‌های زیر یاری کرد؛

·هدایت در گرفتن نقاط کنترل زمینی برای تصحیح هندسی تصاویر ماهواره ای برای ساخت عکس نقشه

·هدایت در امر تهیه اطلاعات مداوم از منطقه رزم

·هدایت فعالیت های مربوط به مطالعات میدانی و بررسی پدیده های مورد توجه در تصویر

·ارزیابی نتایج فعالیت ها در سطح گستردهبزرگراه ها ، خطوط راه اهن منابع تامین غذا ، سوخت و آب ، هریک دارایتاثیرات خاصی روی عملیات جنگی هستند.آگاهی از نقاط ضعف و قوت دشمن ، بررسی نقل و انتقالات ، تشخیص مراکز ثقل دشمن و آشنایی با نوع آرایش آن در زمان بحران و – حتا – برآورد تجهیزات جنگی دشمن از جمله موارد مهم در بهره گیریاز اطلاعات ماهواره ای است.شناخت توانایی های کشور متخاصم از نظر اقتصادیو بنیه دفاعی آن ، در عمق و در همه جای آن کشور بسیار ضروری است.

بااستفاده از تصاویر ماهواره ای می توان منطقه را در شب و در هوای ابری زیرنظر داشت. این امر ، خلبانان را قادر می سازد از هر فرصتی برای حمله بهمراکز دشمن و یا جلوگیری از تحرکات نیروهای دشمن در خطوط تماس استفادهکنند. نمونه روشن استفاده از تصاویر ماهواره ای در طراحی عملیاتاستراتژیکی را ، در جنگ خلیج فارس شاهد بودیم.سرهنگ الن کمپن رییس پیشین بخش سیستم فرماندهی و کنترل پناگون می نویسد : « خلیج فارس نخستین موردیاست که در آن آرایش ، مداومت کار ، فرماندهی و کنترل نیروهای رزمنده اغلب از طریق ارتباطات ماهواره ای صورت پذیرفت.به هنگام جنگ خلیج فارس ماشین نظامی فضایی ایالات متحد ، شامل ماهواره های ک – اج 11 ، برای گرفتن عکسهای فوق العاده واضح از فضا ، ماهواره های بکلی سری مکنوم برای شنیدن مکاللمات تلفن خارجی ، ماهواره های لاکروس برای گرداوری تصاویر تهیه شده به وسیله امواج رادار از سرزمین بیگانه ، سفینه فضایی پروجکت وایت کلود برای سرزمین بیگانه تعیین مکان کشتی های ماهواره های فوق العاده سری جامپیست برای کشف مخابرات الکترونیکی غیر خودی به اضافه پرندگان متعدددیگر مرتبط با فرماندهی بود.در مجموع، نیروهای متحد تقریبا از شصت ماهواره خودی به طور مستقیم استفاده کردند.تاریخ ، هرگز سراغ ندارد ارتشی تا این اندازه بر سر پیشامدهای که چنین دور از سطح کره خاکی روی می داد، شرط بندیکرده باشد.

کاربرد تصاویر ماهواره ای در عملیات زمینی

امروزه استفاده نظامی از تصاویر ماهواره ای ، به چند گروه تقسیم میشود.طراحی نظامی ،مستلزم اطلاعات جاسوسی ، برای ایجاد اطمینان از امکان بکارگیری نیروها در یک منطقه ناآشناست.این اطلاعات هرقدر کارآمدتر و امنتر باشند ،برای وارد آوردن حداکثر خسارات به نیروهای مقابل مفیدتر خواهدبود.بستر زمین همیشه ار اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است ، نشان دادن خطوطپیشروی و عقب نشینی ، تعیین محل سلاح های دورزن و جمع آوری اطلاعات از محلهای امن و منابع آب و غذا و تجهیزات قبل از انجام عملیات خیلی مهم اند.اینکار مستلزم نقشه های دقیق توپوگرافی ،شناسایی ساکنان ، پوشش و طبیعت زمیناز نظر ترابری و هدایت عملیات است.

در عصر موشک های کروز و بمب های هوشیار ، جزئیات زمین و توپوگرافی ، با دقت یک متر لازم است.موشک های کروزدارای سیستم های هوشیاری هستند.که در طول مسیر انها را از برخورد با هرعارضه طبیعی و یا مصنوعی محفوظ نگه می دارد. اهداف مورد حمله این موشک هااز طریق ماهواره های شناسایی صورت گیرد ، و مختصات دقیق انها را ماهوارههای GPS اندازه گیری می کنند.مختصات هدف در سیستم کنترل موشک تعریف می شود، و موشک از زمان پرتاب و در تمامی لحظات ، موقعیت خود را با استفاده ازماهواره GPS کنترل می کند و خود را به سمت هدفی که مختصات آن را در سیتمدارد ،پیش می برد. به واسطه داشتن سیستم کنترل ماهواره ای است که این موشکقادر به گریز از سیستم های ضد موشک است ، و پس از تغییر ارتفاع و مدار درمناطق با توپوگرافی خشن دوباره تجدید مدار می کند ، و هیچ گاه هدف خود رااز دست نمی دهد.

درباره سیستم های کنترل ماهواره ای ، مسایل بسیارپیچیده ای مطرح است که از حوصله این مقاله خارج است.آگاهی از موقعیت نیروی انسانی دشمن ، وسایل و ساختار دفاعی به صورت کمی و کیفی امتیاز خوبی خواهدبود. در جنگ های تن به تن این اطلاعات باید شامل مکان دقیق کماندوهای تکی، محل اختفای سلاح ها و وسایل ضدنفر باشد.با این دیدگاه ، مهم ترینکاربردهای نظامی اطلاعات ماهواره ای در عملیات زمینی به شرح زیر است :

زمینی به شرح زیر است:

1.مطالعات جوی و پیش بینی وضع هوا در زمان جنگ

2.رهگیری و تعیین موقعیت و آرایش یگان های پیاده دشمن و تشخیص سنگرهای تجمعی و برآورد استعدادهای آنها از نظر نیرو و امکانات

3.تشخیص موقعیت و آرایش یگان های زرهی دشمن و برآورد استعداد آنها

4.بررسی و تشخیص موقعیت مراکز فرماندهی ، قرارگاه ها و مراکز لجستیکی دشمن

5.مطالعات زمینی و بررسی کیفیت و بافت زمین برای برآورد امکان یا عدمامکان نقل و انتقال یگان ها و ادوات و کاربرد مهندسی رزمی و مکان یابیمراکز نظامی

6.تشخیص نقل و انتقالات نظامی اعم از نیرو و ادوات زرهی و فعالیت های مهندسی رزمی دشمن

7.بررسی نتایج عملیات زمینی ،هوایی و موشکی و برآورد خسارات وارده به دشمن ، ناشی از عملیت زمینی ، موشکی و هوایی

8.بررسی وضعیت و آرایش نیروهای خودی و بررسی نقاط ضعف نیروهای خود و تشخیص محل های شکاف و ایجاد هماهنگی بین یگان ها

9.دستیابی به اطلاعات مربوط به موقعیت و وضعیت مراکز حساس مانند پل ها،راه های ارتباطی ،مراکز پشتیبانی ، صنایع و نقاط استراتژیک در عقبه دشمنو تعیین نقش هریک از آنها در تامین و پشتیبانی نیروهای جبهه

10.تشخیص موانع طبیعی اعم از دپوها ، کانال های حفر شده توسط دشمن ، میدان های مین ،کمینگاه ها و تشخیص مراکز استتار و اختفا

11.تشخیص سیستم ها و شیوه های آفندی و پدافندی دشمن

12.استفاده از سیستم تعیین موقعیت جهانی GPS2 در ناوبری و هدایت نیروها ، تعیین ژئویید و تبدیل سطح مبنا برای پرتاب موشک

13.تولید عکس نقشه برای آشنایی با منطقه عملیاتی در این روش نیروها قادرخواهند بود قبل از ورود به یک منطقه آن موقعیت را به طور دقیق مورد بررسیقرار دهند ، و کلیه عوارض را به صورت بصری مشاهده و تحلیل کنند.

14.استفاده از تصاویر با دید سه بعدی منطقه عملیات برای اندازه گیری شیبمناطق راه ها ، و همچنین تحلیل نظامی از نظر توپوگرافی ،شبکه هیدرولوژیامکان سنجی برای حرکت در شب با توجه به زاویه تابش نور مهتاب ، و همچنینبررسی منطقه از نظر انتخاب نحوه سازماندهی قرارگاه ها.

کاربرد تصاویر ماهواره ای در عملیات دریایی

امروزه با پیشرفت سیستم‌های جنگ دریایی و گستردگی تجهیزات ، دریا نقش تعیین کنندهای پیدا کرده است.چرا که دریا امکان دسترسی کشورهای درگیر را به نزدیکترین خطوط تماس در سواحل ایجاد می کند ، و کشورهای درگیر حتا راحتی امکان واردکردن نیروی هوایی و زمینی را از طریق دریا به نزدیکترین خط تماس دارند. بکارگیری ناوهای هواپیمابر در دهه های اخیر بر اهمیت نیروهای دریایی افزوده ، و این نیرو را به صورت یک نیروی چند نقشی درآورده است.دستیابی به فناوری استفاده از ادوات جنگی در اعماق دریا ، به مراتب براهمیت جنگ دریایی افزوده است ؛ چرا که نیروها و تجهیزات و حتا سلاح های استراتژیکی را می توان در اعماق دریاها و دور از دید سیستم های آشکارسازی به مرز یک کشور نزدیک کرد.

البته این روش هم در شرایط ویژه ای قابل اعتماد است.گذشته از همه این مسایل ،دریاها به عنوان اصلی ترین شاهراه تجارب بین الملل خواهد گذاشت و شاید کشورهایی نیز به صورت ناخواسته واردجنگ شوند ، و یک جنگ دریایی تبدیل به یک جنگ منطقه ای گردد.

لذا میبینیم گزارشی را که در طی سال 1954 توسط « ورنر فون براون » دانشمند پیشینارتش نازی و طراه موشک های V-1 و V-2 نوشته شده بود ، چون نظریات آلمانیها درباره قابلیت ماهواره های پرتابی با موشک نشان می داد ، مورد توجه نظامیان نیروی دریایی قرار گرفت و به همین دلیل اکتبر سال 1945 نیروی دریایی به طور رسمی ساخت یک ماهواره را آغاز کرد ، و بحث ماهواره های فضایی در هیات هوافضای نیروی دریایی ارتش آمریکا مورد توجه زیادی قرارگرفت ،و این خود دلیل روشنی بر نیاز نیروی دریایی به اطلاعات ماهواره ایاست.

در هرحال کاربرد تصاویر ماهواره ای در جنگ دریایی را می توان ، به صورت زیر خلاصه کرد:

1.مطالعات جوی و پیش بینی وضع هوا در زمان و مکان موردنظر

2.تشخیص گذرگاه های دریایی و همچنین بررسی عمق و عرض گذرگاه ها برایتعیین امکان حرکت یگان های شناورهای مختلف از نظر حجم و وزن آنها

3.تشخیص موانع طبیعی اعم از برونزدهای صخره ای کف دریا و سواحل و همچنین رسوبات نهشته شده در مسیرهای دریایی

4.بررسی سواحل از نظر زمین شناسی و ژئومورفولوژی و امکان پهلوگرفتن کشتیهای جنگی و تدارکاتی ،و همچنین بررسی این سواحل برای اتنخاب تجهیزات مناسببه منظور جنگ در ساحل و پیاده شدن نیروها در آنها

5.شناسایی دقیقجزایر برای بهره گیری از آم در عملیات دریایی ، و یا هجوم به این جزایر درصورتی که دست دشمن باشد.معمولا یک جزیره می تواند امکانات زیادی را یرایعملیات و پشتیبانی نیروهای عمل کننده در خود داشته باشد.این امکانات ازتجهیزات سبک و آذوقه نیروهای جنگی گرفته تا هواپیما و حتا موشک های زمینبه هوا برای تامین و حفاظت نیروهای عمل کننده دریایی و – نیز – موشک هایدریا به ساحل که اهداف را در عمق کشور درگیر مورد هجوم قرار می دهند.درهرحال تصاویر ماهواره ای ، تصویر بسیار دقیقی را از کمیت و کیفیتامکانات دشمن در جزایر و حتا وشعیت آمادگی و تجهیزات موشکی آنها ارائه میکند.

6.تعیین موقعیت دشمن و یگان های شناور و تشخیص آرایش و برآورد استعداد آنها

7.بررسی نقل و انتقالات دشمن اعم از نیرو و یا ادوات جنگی

8.بررسی وضعیت و آرایش نیروهای خودی بررسی نقاط ضعف و قوت نیروهای خودی در جزایر، سواحل و بر روی آب

9.تشخیص جریان های آب گرم و سرد دریاها و بررسی دمای سطحی آب

10.اندازه گیری جزرومد دریاها – که معمولا ، با استفاده از تصاویر مربوطبه گوشه ای از سواحل با شیب بسیار کم ، قابل اندازه گیری روی تصاویر غیرنظامی است – و اندازه گیری دقیق امواج دریا با استفاده از تصاویر ماهوارهای نظامی

11.دستیابی به اطلاعات مربوط به موقعیت مراکز حیاتی ،استراتژیک و حساس دشمن و تعیین نقش آن ها در تدارکات نیروهای جبهه در دریاو ساحل

12.بررسی نتایج عملیت دریایی و خسارات وارده بعه دشمن ،ناشی از عملیات دریایی و هوایی

13.تشخیص موانع دریایی که توسط دشمن ایجاد شده است

14.بررسی میزان و نوع آلودگی های ناشی از جنگ دریایی

15.اندازه گیری عمق دریا و سواحل ؛ البته کار عمق سنجی (باتیمتری) بااستفاده از اطلاعات ماهواره ای کار بسیار حساس است ، و نیاز به اطلاعاتویژه ای دارد و در حال حاضر در اعماق زیاد چندان امکان ندارد.

 

کاربرد تصاویر ماهواره ای در عملیات هوایی

همان طور که در بخش های قبلی اشاره شد ، کاربرد نیروی هوایی معمولا در تکبه آماج هایی در عمق موثر است ، که با انهدام و گسیختگی نیروهای دشمن آنانرا از بکارگیری موثر نیروها در زمان و مکان دلخواه باز می دارد.

ماموریت نیروی هوایی ، تاکتیکی است که مستقیما به عملیات زمینی و یادریایی کمک می کند. این عملیات ، عبارت است از : عملیات ضد هوایی ( عملیات هوایی متقابل ) حمله به خطوط مواصلاتی دشمن که می تواند قابلیت انعطاف پذیری نیروهای دشمن را محدود سازد ،مانع تقویت او شود ، و برای فرماندهان خودی فرصت به دست گرفتن ابتکار عمل را از طریق آفند متقابل افزایش دهد.

آن چه ذکر شد ،خلاصه ای از عملیات تاکتیکی نیروی هوایی است.معمولا عملیات هوایی از نظر اقتصادی بسیار پرهزینه اند. عملیات نظامی با یک حس اقتصادیاداره می شود ، ور در حمله هوایی کوبیدن پی در پی دشمن ، فرماندهان عالی رتبه جنگ شواهدی را لازم دارند که قیمت تمام شده سخت افزار را پایین نگهدارند. موقع جمع آوری آمار و اطلاعات ویرانی مربوط به تک (حمله) هوایی ،نیاز شدید به اطلاعات فضایی است.این عمل در تفسیر اطلاعات ماهواره ای ، به سادگی و با آشکار سازی تغییرات روی تصاویر ، انجام می گیرد.

استفادهاز تصاویر ماهواره ای در عملیات هوایی بسیار حایز اهمیت است ، زیرا نه تنها با استفاده از تصاویر ماهواره ای می توان دقت کافی را در هجوم به نقاط اصلی به دست آورد ؛ بلکه با انتخاب تاکتیک مناسب خسارت های ناشی ازهدر رفتن سلاح و مهمات جنگی را کاهش داد. اهمیت اطلاعات ماهواره ای در تک هوایی تا به آن جاست که در 25 سپتامبر 1947 ، درست یک هفته پس از تاسیسنیروی هوایی آمریکا ، ستاد نیروی هوایی از فرماندهان هوایی(AMC) خواست تامطالعات ماهواره ای « راند» را ارزیابی کند. یعنی دقیقا تولد نیروی هوایی آمریکا همزمان با تولد مطالعات فضایی و حتا یک هفته دیرتر از توجه به مطالعات فضایی آمریکاست .طرح راند ، طرحی است که به نیروی هوایی آمریکا امکان می داد تا مسئولیت ماهواره نظامی را به دست گیرد.راند در سال 1948مشخصات طرح ساخت یک ماهواره شناسایی جاسوسی را به تفصیل تهیه کرد، و در اختیار نیروی هوایی قرار داد.

خلاصه ای از کاربرد تصاویر ماهواره ای در عملیات هوایی ، به شرح زیر است:

1.تشخیص مراکز مهم نظامی و استراتژیک دشمن

2.بررسی مسیر پرواز از نظر توپوگرافی با روش مدلسازی ATM یا سه بعدی وبهره گیری از امکان پرواز در سیمولاتور با یک دید نسبتا واقعی از منطقه

3.پیش بینی پدیده های جوی در ناوبری هوایی و پرتلب موشک به اهداف از پیش تعیین شده ،همچنین بمباران های شیمیایی و میکربی

4.بررسی مسیر پرواز از نقطه نظر مسایل ایمنی پرواز

5.ارزیابی عملیات هوایی و بررسی خسارات وارده به دشمن ؛ در بسیاری ازعملیات ،ارزیابی خسارت های وارده در زمان هجوم امکان پذیر نیست.اما دقیقاهمان ساعت ، و یا ساعاتی بعد تصاویر ماهواره ای کمک شایانی را در تعیینمیزان خسارات ، یا از کارافتادگی محل مورد هجوم ارایه خواهند کرد. در جنگسال 1991 خلیج فارس ، هنگامی که ماهواره های لندست آمریکا تصویر شگفت انگیزی از صدها چاه نفت مشتعل در صحرای کویت را ارایه کرد ، تصاویر ماهواره ای تجاری را مورد توجه پنتاگون و دیگر کشورهای جهان قرار داد. مادامی که جنگ ادامه داشت ،گروه مهندسان ارتش در نیوهمپشیر را به کارگرفتند تا به محض توقف جنگ ، استراتژی برطرف ساختن خطر محیطی در کویت راطرح ریزی کنند.

 

 

جاسوسی نظامی ماهواره ای

از سال 1951 که پایه های اصلی جاسوسی نظامی ماهواره ای درر نیروی هواییایالات متحد ،سیا و دفاتر مربوط به چنین مطالعاتی ددر نیروهای مسلح ایالاتمتحد تدوین می شد ، چند هدف اصلی برای کسب اطلاعات از طریق ماهواره دردستور کار قرار گرفت ؛ که به شرح زیر است:

1.امکان عکسبرداری باکیفیت خوب ، تا کارشناسان و مفسران ورزیده و آموزش دیده بتوانند پدیدههایی مانند بنادر ، پایگاه های هوایی و فرودگاه ها، مناطق ذخیره نفت وتسلیحات ، مناطق مهم مسکونی و صنعتی و محل استقرار و آرایش نیروهای نظامیرا شناسایی کنند.

2.امکان دیده بانی پیوسته و بی وقفه ی روزانه ازکشورهای هدف از جمله اتحاد جماهیر شوروی سابق ( در جریان جنگ سرد ) و پوششهفتگی تمام خاک شوروی (سابق) و امکان ضبط تمام اطلاعات حاصل

3.امکان تهیه یک محصول عکسی با کیفیت خوب ، که برای تبدیل به جدول ها و نقشه های هوافضایی مناسب باشد.

مواردی که در بالا مطرح شد اصلی ترین نگرانی های نظامیان ایالات متحد رادر آن زمان نشان می دهد ، که بر تفسیر چشمی عکس های ماهواره ای متکیبود.امروزه انتظارات و قابلیت ها همگام با توسعه و پیشرقت های فنی جاسوسیماهواره ای گیترش یافته است ، و چشم انداز شناسایی ماهواره ای ،ابزارها وشیوه های فنی آن با آن چه در بالا بیان شد ، فاصله زیادی دارد. به طور کلی، فناوری شناسایی ماهواره ای ،امکان شناسایی در چهاررده عمده را فراهم میکند ؛ که با توان تفکیک و پوشش سطحی اطلاعات ماهواره ای مورد استفاده قرارمی گیرند ، که عبارتند از :
الف- جست و جو و اندازه گیری در مساحت گسترده در حد میلیون ها مایل مربع

ب- جست و جو و اندازه گیری در مساحت محدود ، در حد صدها هزار مایل مربع

ج- اندازه گیری هدف های نقطه ای در صدها مایل مربع

د- عکسبرداری فنی- اطلاعاتی از پوشش بلوک هایی به اندازه چند مایل مربع یا کمتر

در رده « الف و ج » شناسایی به اندارزه میلیون ها مایل مربع انجام می شودو مقیاس و قدرت تفکیک بسیاری از تصاویر ماهواره ای امکان شناسایی در اینرده را فراهم می کند، که در آن شناسایی خطوط راه آهن عمده بزرگراه ها وکانال ها و مراکز بزرگ صنعتی ، نظامی و جمعیتی ممکن می شود. امروزه بااستفاده از اطلاعات ماهواره های نظامی و با توان تفکیک بالا امکان شناساییدر رده «د» و حتا در محدوده کمتر از یک متر وجود دارد.
گسترش محدودهطیفی حسگرهای ماهواره ای و امکان تجزیه و تحلیل رایانه ای ، افق هایجدیدتری را در شناسایی ماهواره ای گشود. برای مثال استفاده از تصویر هایرادار ، امکان شناسایی مخازن نفتی پنهان را که در بسیاری از پایگاه هاینظامی و صنعتی بزرگ و عمده و حتا کوچک وجود دارد ممکن می کند. همچنیناستفاده از از باندهای گرمایی که در بسیاری ار انواع حسگرها طراحی شدهاست، امکان شناسایی انبار های بزرگ زیرزمینی و ارزیابی توان تخریب آزمایشهای هسته ای را ممکن ساخته است.با بررسی بخش سکوها و سنجنده های گزارشحاضر، می توان تصویری ذهنی از کاربرد هرنوع اطلاعات ماهواره ای از نظر ردهشناسایی به دست آورد.برای مثال ، ممکن است بتوان از تصاویر بعضی ازماهواره های منابع زمینی مثل اسپات برای شناسایی نظامی استفاده کرد؛ امابدیهی است ، که تحلیل جامع نظامی باید متکی به اطلاعات ماهواره ای با توانتفکیک کمتر از متر باشد.
به طور کلی ، شناسایی ماهواره ای و استفااده از فناوری سنجش از دور ماهواره ای در عل